మా బామ్మ - నా జ్ఞాపకాలు

ముళ్ళపూడి వెంకట రమణ గారి బుడుగు పుస్తకం చదువుతున్నంత సేపు, లేదా గుర్తుకొచ్చినప్పుడల్లా ఒక్కసారి నేనే ఆ బుడుగుని ఏమో !! అనుకునేసే వాడిని. దానికి కారణం నేను కాని నా  గొప్పతనం లేదా నా అల్లరితనం మాత్రం కానే కాదు. బుడుగు లాగే అన్నిటికి నన్ను సపోర్ట్ చేసే మా బామ్మ.

బహుశా నా తరం వాళ్ళ అందరి బాల్యం అలానే గడిచి ఉంటుందని నా విశ్వాసం. ఆ రోజుల్లో బామ్మలు వాళ్ళ మనవలకి, మనవరాళ్ళకి అవ్యక్తానురాగామైన ప్రేమని, ఆప్యాయతని పంచి ఇచ్చేవారు. ఏది ఏమైనా కాని బామ్మల చేత తిట్లు తిన్న ఒక్క మనవడు లేదా మనవరాలు ఉండేవారని నేను అనుకోను. అలాగే బామ్మలంటే ఇష్టపడని మనవలు ఆ రోజుల్లో ఉండి ఉంటారని నేను అనుకోను. ఆ కాలం బామ్మలకి తమ మనవలు ఏది చేసినా గొప్పే!!  ఏదీ చెయ్యకపోయినా ఇంకా గొప్పే!! ప్రతీ బామ్మకి వాళ్ళ మనవలు – కలకటేరులు, రాజా మహారాజాలు. తల్లి తండ్రుల నించి ఎన్ని తిట్లు తన్నులు తిన్నా మనవలు వెళ్లి సేదతీరేది బామ్మ వొళ్లోనే, బామ్మ చీర చెంగులోనే!! మేము నేర్చుకున్న పురాణేతిహాసాలు, కధలు, కాకరకాయలు ఒక్కటేమిటి అన్నిటిని నేర్పిన పెద్ద బాల శిక్ష మా బామ్మే!! బహుశః నాకు అసలు దేముడి గురించి పరిచయం చేసి చెప్పింది కూడా మా బామ్మే అనుకుంటా!!

చిన్నప్పుడు పొద్దున్న లేవగానే తెల్లవారగట్ల నాలుగున్నరకి లేచి పారిజాతం పువ్వులు తెచ్చి బామ్మకి ఇవ్వడం. అవి ఇవ్వగానే ఆవిడ “హబ్బా!! మా రావు బంగారుతండ్రే“ అని మెచ్చుకుని ముద్దుపెట్టుకోగానే – అదేదో ఎవరెష్టు ఎక్కిన ఫీలింగ్ కలిగేది. ఆ మెప్పుకోసం అ ఆవిడ కళ్ళల్లో మెరుపుకోసం ప్రతీ నిత్యం క్రమం తప్పకుండా ఆవిడకి కావాల్సిన పనులు చెయ్యడం, ఆవిడకి నచ్చే పనులు చెయ్యడం ఒక దిన చర్య లా మారి పోయింది.

ఏదైనా పండగ వస్తే చాలు తెల్లారగట్లే లేపేసి నిద్రమత్తులోనే మాకు తల మీద చమురు పెట్టేసి “నీ అత్త కడుపు చల్లగా – అమ్మ కడుపు చల్లగా” అని ఆవిడ మనసులోనే ఆశీర్వదించేసుకునేది. ముందు తలంటు పోసేసుకో తర్వాత కావాలంటే మిగతా పని చేసుకో (అంటే మొహం కడుక్కోడం, తినడం ఇత్యాది), తర్వాత ఇంట్లో పెద్ద వాళ్ళు  లేచిపోతే నీకు వేన్నీళ్ళు దొరకడం కష్టం, అలీసెం అయిపోతుంది అనేది.

మినపరోట్టి, కొయ్య రొట్టి, సున్నుండలు, అరిసెలు, చేగోడీలు, బూరెలు, బొబ్బట్లు, ప్రతీ శుక్రవారం (సుక్కురారం అనేది) అన్నం పరవన్నం,పులిహోర, దద్దోజనం, కొబ్బరి లస్కోరా ...ఇలాంటి అన్ని వంటలను నాకు పరిచయం చేసింది మా బామ్మే!!

ఆ రోజుల్లో ప్రతీ రోజు ఉదయం బామ్మ చెయ్యి పట్టుకుని పొద్దున్నే గోదారి స్నానికి వెళ్లి వాడిని. స్నానం చేసి పక్కనే ఉన్న శివాలయం లో ఒక ప్రదక్షిణ - శివుడి దర్శనం. ఇంటికి వచ్చి బట్టలు మార్చుకుని చద్ది అన్నం తినేసి స్కూల్ కి. ఇది రివాజు గా జరిగేది. గోదారికి, గుడికి భక్తి తో కంటే సరదాగా ఉత్సాహంగా ‘బామ్మతో వెళ్తున్నా’ అన్న ఫీలింగ్ తో వెళ్ళే వాడిని.

మధ్యాన్నాలు మళ్ళి చిరుతిళ్ళు రెడీ చేసేది, చల్ల పుణుకులు, బజ్జీలు గట్రా!!

సాయంత్రం మళ్ళి బామ్మ చెయ్యి పట్టుకుని గుడికి రెడీ అయిపోయేవాడిని. గుడిలో రోజూ పురాణ శ్రవణం వినే వాళ్ళం. అందులో ఉన్న విషయాలు మళ్ళి  ఇంటికి వచ్చాకా నాకు అర్ధం అయ్యే భాషలో కధల రూపంలో చెప్పేది. అలా వింటూ బామ్మని పట్టుకుని నిద్రలోకి జారిపోయే వాడిని. నాకు జ్ఞాపకం ఉన్నంత వరకు ఆవిడ చివరి శ్వాశ తీసుకునే దాకా ఆవిడ ప్రతీ ఏకాదశి రోజున, ప్రతీ శివరాత్రి రోజునా ఉపవాసం ఉండేది. మేము కూడా ఉత్సాహంగా ఉపవాసం ఉంటాం అని మొదలు పెడితే అలానే అని ఒప్పుకుని, మధ్యాన్నం అవ్వగానే మాకు పులిహోర చేసి ‘ప్రసాదం - తినెయ్’ అనేది. “అయ్యో ఉపవాసం కదా? ఎలా తినడం?” అని  అడిగితే.. “పర్వాలేదు పసుపు వేసాను కదా పులిహోరలో శుద్ధి, తప్పులేదు ఇది దేవుడి ప్రసాదం తో సమానం” అని మా చేత తినిపించేసేది. (అసలు విషయం మేము ఉపవాసం పేరుతో ఎక్కడ కడుపు మాడ్చుకుంటామో అన్న బెంగ ఆవిడకి)

మేము పెద్దవాళ్ళం అయిపోయాం, చదువులు అయిపోయాయి, ఉద్యోగాలు వచ్చేసాయి, ఆఖరుకి పెళ్ళిళ్ళు కూడా అయిపోయాయి. కాని మా బామ్మ మాత్రం మారలేదు. అలానే ఉండేది, అదే ఆప్యాయతా, అదే ప్రేమా, అదే పిచ్చి నమ్మకం – ‘మా రావు బంగారు తండ్రి’. ఆవిడ గొప్పతనం ఏమిటి అంటే నా మీద ఎంత ప్రేమా, ఆప్యాయతా చూపించేదో అదే ప్రేమా, ఆప్యాయతా నా భార్య మీదా కూడా చూపించేది. మా పెద్దమ్మాయి పుట్టినప్పుడు నా భార్య ఇంకా అప్పుడు ఆస్పత్రిలోనే ఉంది. డెలివరి వచ్చి ఇంకా అయిదు రోజులు కూడా కాలేదు కామోసు, బామ్మ ఆస్పత్రికి వచ్చి చీర చెంగులో దాచిపెట్టుకున్న ఒక ఆపిల్ పండు, ఇంకేవో కాస్త తినుబండారాలు సీక్రెట్ గా నా భార్య చేతిలో పెట్టి “ఇవి తినీ పర్వాలేదు ఏమి కాదులే, చాలా పురుళ్ళు పోసాను నేను - నాకు బాగా తెలుసు, డాక్టర్లు వాళ్ళ మొహం అలానే అంటారులే”. మా బామ్మ నాకు ఇష్టం ఎప్పటికి గుర్తుండిపోతుంది, అదేమీ పెద్ద విషయం కాదు. కాని నా భార్య కి కూడా మా బామ్మ బాగా బాగా గుర్తు ఉంది బాగా ఇష్టం కూడాను. అది మా బామ్మ గొప్పతనం నా భార్య మంచితనం అనుకుంటాను నేను.

ఈ రోజుల్లో ఎంత మంది మోడరన్ బామ్మలు మా బామ్మలా ఉన్నారు? ప్రతీ బామ్మ వాళ్ళ మనవలని విమర్శించడం, వెటకరించడం, దేప్పిపొడవడం ఇవే చూస్తున్నా!! బామ్మలు ఆ రోజుల్లో కంటే ఈ రోజుల్లో మరీ అవసరం మన పిల్లలకి అని నా గట్టి నమ్మకం. తల్లి తండ్రుల వల్ల pressure, స్కూల్లో pressure, కెరీర్ pressure, peer pressure, ఇన్ని pressure ల మధ్య బామ్మ అన్న ఒక నిజాయితీ ప్రేమ లేకపోవడం వల్లనే ఈ రోజుల్లో పిల్లలు అలా తయారవుతున్నారు అని నా అభిప్రాయం.

బామ్మ ప్రేమలో నిజాయితీ ఉంటుంది, ప్రతిఫలాపేక్ష ఉండేది కాదు. ఈ కాలం లో చాలా మంది తల్లి తండ్రులే అంటుంటారు వాళ్ళ పిల్లలతో “మీకు చాలా చేసాం, అది చేసాం ఇది చేసాం ...మా పట్ల మీరు కృతజ్ఞతా భావం తో ఉండాలి” అని.  జీవితాన్ని నిస్స్వార్ధంగా సర్వంధారపోసాకా  కూడా ఏనాడూ బామ్మ నోట ఆమాట నేను ఎప్పుడూ వినలేదు. ఆవిడ ఋణం తీర్చుకోవాలి అని నాకు ఎన్నడూ తట్టలేదు, ఆవిడ ఎప్పుడూ ఆ కోణం లో మాట్లాడలేదు కూడా !!!

ఏమిచ్చినా సరే ఈ నిస్స్వార్ధ జీవి ఋణం తీర్చుకోగలనా?

ఎందుకో ఇవాళ పొద్దున్నే లేవగానే బామ్మ గుర్తొచ్చి ఇదంతా రాసేసాను. మా బామ్మ లేట్. బాలాంత్రపు మాణిక్యాంబ గారు (బామ్మ అంటే ఇక్కడ ఆవిడ మా మాతామహులు లేట్. దేవగుప్తాపు శ్రీరామమూర్తి గారి చెల్లెలు)

నా చిన్న నాటి జ్ఞాపకాలు (ఉమ్మడి కుటుంబం)

ఉమ్మడి కుటుంబాలు...... ahh..What does it mean? How do they look like? “అమ్మా  చూడవే ఈయనేదో ఉమ్మడి or maybe something like Gummadi అంటున్నారు?”

అవునండి ఈ కాలం పిల్లల దగ్గిర ఇలాంటి పదం వాడితే అలానే అంటారేమో సాధారణం గా. ఈ రోజుల్లో అన్నీ nuclear families, ఎక్కడ చూసినా  2 + 1 మహా అయితే  2 + 2 అంతే – కుటుంబం అక్కడే మొదలయ్యి అక్కడే పూర్తైపోతుంది.

అమ్మమ్మ - తాతగారు మేము 

మా చిన్నప్పుడు మేము ఒక ఉమ్మడి కుటుంబంలో పెరిగాము. మా తాతగారి ఇంట్లో పెరిగాము. తాతగారు, అమ్మమ్మ, బామ్మగారు, మేనమామలు, వారి భార్యలు, వాళ్ళ పిల్లలు కలిసి ఒకే ఇంట్లో ఉండేవాళ్ళం. తాతగారి చెల్లెళ్ళు వాళ్ళ కుటుంబాలు (ఉండేది వేరే ఇంట్లో అయినా పొద్దున్న రాత్రి మకాం ఇక్కడే కబుర్లకి, కాలక్షేపాలకి). అరమరికలు ఉండేవి కావు. ఎంతమంది వచ్చారు? ఎంతమంది తిన్నారు? ఎన్ని సార్లు వచ్చారు?ఎంత ఖర్చు అయ్యింది? అసలు ఆ ప్రశ్నలు ఉత్పన్నమే అయ్యేవి కాదు. “అయ్యో వాడు/ అది  ఈ సారి ఎందుకు రాలేదు అనుకునే రోజులు అవి.”

అదే ఇప్పుడు ఎవరూ ఇంటికి కూడా రావక్కర్లేదు, వాళ్ళనించి ఒక్క ఫోన్ వస్తే చాలు, పరి పరి విధాల ఆలోచనలు, తర్క- వితర్కాలు. “అసలు ఉన్నట్టుండి ఎందుకు చేసాడో? ఎం గొడవో ఏమిటో? డబ్బెమైన అడుగుతాడో? మన డ్రైవర్ ని కాస్సేపటికి ఇమ్మంటాడో? మన కారే అడుగుతాడో? అసలు వాళ్ళని కాస్త దూరం పెడితే మంచిది. మళ్ళి వెధవ మొహమాటాలు, మర్యాదలు, టైం వేష్ట్ – డబ్బులు బొక్క”. ఇవీ ఠక్కున మనస్సులోకి వచ్చే ఆలోచనలు ఈ రోజుల్లో. అదే తాను ముక్కలు - మన నించి మనపిల్లలికి అవే బుద్దులు అబ్బుతున్నాయి. దీనివల్ల మంచి చెడుల మాట ఎలా ఉన్నా మన మీద negative stress చాల పడుతోంది. అవతలి వాడిని తప్పించుకోడానికి ఎత్తులు పైఎత్తులు వేస్తూ ఎప్పుడూ ..ఏదో ఒక అబద్దం, ఏదో ఒక కధ... ఎప్పటికప్పుడు తయారు చేసుకుంటూ దాన్ని అన్ని సందర్భాలలో అందరిముందు అతికేలా ఉండేలా ప్రయత్నిస్తూ.............వెధవ జీవితం తెల్లారిపోతోంది. హాయిగా మనసారా నలుగురితో కలిసి నవ్వుకుని ఎన్నాళ్ళయ్యింది మీరంతా? ఎందుకు ఇలా బ్రతుకుతున్నాం?

ఒక బుల్లి ఫ్లాష్ బాక్ స్టొరీ....

మా ఇంట్లో వీధిలో ఉండే అరుగు (మా ఆఖరి తమ్ముడు వాసు)

మా ఇంట్లో బయట ఒక పెద్ద హాలు లాంటి అరుగు ఉండేది, దానిలో ఒక పది కుర్చీల దాకా ఉండేవి. అందులో ఒకటి కాళ్ళు చాపుకుని కూర్చునే పడక కుర్చీ, అందరికి అది ఒక favourite కుర్చీ. పొద్దున్నే ఇంట్లో నాలుగో ఐదో  తెలుగు/ ఇంగ్లీషు  వార్తా  పత్రికలూ వచ్చేవి. తాతగారు ఆ పడక కుర్చీలో, మిగతా వాళ్ళు అనగా నేను నా తమ్ముళ్ళూ, పిన్నిలూ , మా మేనమామలు మిగతా కుర్చీల్లో సర్దుకుని, వార్తలు చదివేసేవాళ్ళం.

మా తాతగారి ఇంట్లో  మేమందరం 

మా ఫ్రెండ్స్ – “ఒరే ఎప్పుడైనా మీ ఇంటికి రావాలంటే భయంగా ఉందిరా” అనే వాళ్ళు. ఎందుకంటే, ఇంటికి వచ్చినప్పుడు వీధి అరుగు హాల్లో మా చిన్న మావయ్య కంట వీళ్ళు బడితే వెంఠనె ఆయన వీళ్ళని లెక్కల్లో పైథాగరస్ సిద్ధాంతం, లేదా ఏదో ఒక ఆల్జీబ్రా సూత్రం అడిగే వారు. ఆ దెబ్బకి వాళ్ళు ఆయన వీధి అరుగు మీద  కనబడితే తప్పుకుని మళ్ళి ఎప్పుడైనా వచ్చి నన్ను కలిసే వారు. సజహంగా ఆయనకి  మహా  వేళాకోళం, వెటకారం. ఎప్పుడూ ఏదో ఒక జోకు వేసి అందర్నీ నవ్విస్తూ ఉండేవారు (ఇప్పుడూ ఉన్నారు). అలాగే మా బామ్మ గారు, ఆవిడకి అందరు బామ్మల్లాగే దైవ భక్తి ఎక్కువ. పూజలకి పువ్వులు/ పెరట్లో మొక్కలు  – ఆవిడ favourite subject. దానికోసం ఇంట్లో ఎక్కడో అక్కడ ఒక మొక్క, చెట్టు, పందిరి, పాదు, అంటూ ఇలా ఏదో ఒక project ఎప్పుడూ running లో ఉండేది.  మాకు వెనక కాస్త దొడ్డి ఉండేది అందులో మొక్కలు వేసేది ఆవిడ. మా ఫ్రెండ్స్ ఎవరు వచ్చినా ఇంటికి, వాడికి ఒక చేగోడినో, జంతికలో కాస్త ఇచ్చి రెండు మామూలు కబుర్లు అడిగి, వెంటనే “బాబూ కాస్త ఇలా వచ్చి ఆ బీర పాదు ఆ పందిరి మీదకి ఎక్కించు” అని పని అప్పచెప్పేవారు. మా ఫ్రెండ్ ఎవరు కనబడితే వాడికి తప్పకుండా ఆవిడ ఈ facility ఇచ్చేవారు. ఒక్కోసారి ఒక్కో ఫ్రెండ్ – “ఇదిగో వస్తున్నా అండి” అని జంప్ అయ్యేవారు కూడా. అలాంటప్పుడు ఆవిడ నాతో “ఒరే రావూ ఆ వుండవల్లిగాడు ఉన్నాడే ఒఠి కబుర్లపోగురోయ్, ఇదిగో బామ్మగారు అంటాడు మళ్ళి కనబడడు.”

వేసంగుల్లో అప్పుడు ఏ. సి. లు లేవు కాబట్టి, అందరం పొలోమని పైడాబా (రెండో అంతస్తు) మీదకి పోయేవాళ్ళం పడుకోడానికి. దానికో పెద్ద డెకరేషన్ ఉండేది. పెద్దవాళ్ళు (తాతగారికి, బామ్మగార్లకి) మడత మంచాలు, మిగిలిన మా అందరికి పరుపులు, చాపలు, జంపఖానాలు, దుప్పట్లు, తలగడాలు, మంచినీళ్ళ చెంబులు, విసనకర్రలు. ఇవన్ని రాత్రి పడుకోబోయే ముందు మొదటి అంతస్తునించి పోలో మని రెండో అంతస్తుకి మోసుకువెల్లడం. మధ్య రాత్రిలో ఖర్మ కాలి ఎప్పుడైనా వర్షం వస్తే, గోలోమని అన్ని ఎత్తుకుని కిందకి దిగడం. భలేగా ఉండేది...విసుగు విరామం ఉండేది కాదు. ఇప్పుడు కాస్త దాహం వేస్తే గ్లాసు మంచినీళ్ళు ఎవరు ఇవ్వాలి అని ఒకళ్ళ మొహాలు ఒకళ్ళు చూసుకుంటున్నాం. (పెద్ద పని మరి?)

ఉమ్మడి కుటుంబాల్లో ఇంకొక సుగుణం ఏమిటంటే మనకి భోజనానికి ఢోకా ఉండేది కాదు. ఇంట్లో ఒకరికి కోపం వస్తే ఇంకొకళ్ళు ఉంటారు మనకి ఫుడ్డు సంగతి చూడ్డానికి. ఒకళ్ళ కోపాలు, అలకలు మనకి పెద్దగా effect ఇచ్చేవి కాదు ఆ రోజుల్లో.ఉమ్మడి కుటుంబాల్లో ఇంకో పెద్ద సుగుణం, మా అందరికి అన్ని అందరితో ఇచ్చిపుచ్చుకునే మనస్తత్వం అలవాటు అయ్యింది. There used to be lot of feel good factor in sharing whatever we have. ఇప్పుడు అది ఎక్కడ కనబడడం లేదు. ఒక్క Facebook లో status లు  share చేసుకోడం తప్ప.

"మన జీవిత నాటకం చాలా చిన్నది...గడిచిపోయిన నిన్న మనది కాదు !! రాబోయే రేపు - ఒక ఊహ మాత్రమె!! నిజంగా చూస్తామో లేదో..నిజంగా చూసేదాకా మనకి తెలియదు...!!! ఇంకా మిగిలింది ఇప్పుడు, మన చేతుల్లో ఉన్న ఈ అద్భుత మైన ఎన్నో సుందర అనుభూతులున్న - వర్తమానం. అందుకే మన ఈ వర్తమానాన్ని హాయిగా ఆనందిస్తూ జీవిద్దాం అంతే కాని ఏదో " ఇలా ఈ జీవితాన్ని ఈసురోమని వెళ్ళదీయద్దు "

బాల్యం ఖాతాలోంచి ఒక చెక్కు రాసి

బాల్యం  ఖాతాలోంచి ఒక చెక్కు రాసి

మనసు బరువెక్కి..

గుండె కింద తడి , సవ్వడి చేసినప్పుడు.

పరిస్థితుల పద్మవ్యూహం లో చిక్కి..

దారి తెన్నూ కాన రాక , పరి పరి విధాల పరితాపం సుళ్ళు తిరుగుతుంటే...లోలోపల రగిలే  బడబాగ్నికి  పడే పడే రాలే చుక్కల నిట్టూర్పుల నుంచి తప్పుకుని  మదికి  చలచల్లని  అంజనాన్ని  అద్దడానికి  ఓ  చిట్కా కనిపెట్టా ....

రెక్కలు విప్పుకుని బంగారు బాల్యం లోకి  అందమైన  పద్యాల్లాంటి  నేపధ్యం లోకి జారిపోయి, కళ్ళ ముందున్న పరిస్థితుల  ముందు అందాకా...చిన్నతనపు పచ్చ పచ్చని వెల్వెట్ తెరల్ని దించుతా............

ఏటి ఒడ్డున తీసిన పరుగుల బుల్లి పాదాల ముద్రలు. నీళ్ళ గుండెల్ని చీలుస్తూ కాల్వలో కొట్టిన ఈతలు, తోటల్లో చాటు మాటున కోసిన ..మామిడి పిందెల ఉప్పు కారం  అద్దకంతో నాలుక తిరిగిన సుళ్ళు . బెంచీ ఎక్కమంటూ అయ్యవారు గద్దిస్తే, జెండా కర్రలా  ధీమాగా నిలబడ్డాం ...భయం లేదు, బెంగా లేదు..రేపు ఏమవుతుందో అనే బాధ లేదు ..చీకులేవో ? చింతలేవో?  తెలవని తనం.

“బేంక్ లో నిలవ ఉన్న డబ్బు లా చిన్న నాటి  జ్ఞాపకాలు !!!! ”

కళ్ళముందు ఆనందం కరిగిపోయినప్పుడల్లా .. ఓ చెక్కు రాసి  బాల్యం ఖాతా లోంచి ..తీయనైన  జ్ఞాపకాలు సొమ్ము చేసుకుని వెల్లివిరిసిన ఉత్సాహం తో ..నిరాశను తరిమి కొట్టి..పరిస్థితులను ఎదుర్కొంటా ...................శ్రీ కోడిమెల  శ్రీరామమూర్తి (neనేను సేకరించినది)

ఎవరికీ చెప్పద్దు

మా మేన మామ గారి అబ్బాయి, పేరెందుకు లెండి ఇప్పుడు. వాడి చిన్నప్పుడు చాలా అమాయకంగా బాగా ముద్దోస్తూ ఉండేవాడు. నేను చెప్పే ఈ విషయం అప్పుడు - వాడికి బహుశా ఒక అయిదారేళ్ళుప్పుడు అవ్వచ్చు.

మేమందరం తిరపతి వెళ్ళాము - శ్రీనివాసుడిని దర్శించుకోవడానికి. అప్పుడు మా అందరితో పాటు వాడికి కూడా గుండు కొట్టిద్దాము అని సర్వ జనులు తీర్మానించేశారు. అప్పటి మా లో (అంటే నాకు, వాడి నాన్నకి) కొందరికి గుండు కొట్టే కార్యక్రమం పూర్తయ్యింది. అంతే వాడు మమ్మల్ని చూసి ఝడుసుకున్నాడు. 'అయ్యబాబోయ్ గుండు అంటే ఇలా ఉంటుందా అని'. వెంటనే వాడు తన ఒప్పందాన్ని రద్దు చేసేసాడు. "నేను గుండు చేయించుకోను అంతే!". మేమందరం  "అదేంటి ఉన్నట్టుండి ఇలా మాట మార్చేస్తే ఎలా? తప్పు కదా? పాపం వస్తుంది అదీ అని కోప్పడేసాము". అప్పుడు వాడు నెమ్మదిగా చెప్పాడు, గుడు చేయించుకుంటే బాగోదు,స్కూల్లో అందరు వాడిని చూసి నవ్వుతారు అని, వాడి క్లాసులో అమ్మాయిలు కూడా ఉన్నారు లెండి.

చివరికి నేను వాడికి ఒక సలహా ఇచ్చాను. "సరే ఒరేయ్,అమ్మా వాళ్ళు చెప్పినట్టు నా మాట విని గుండుచేయించుకో, పుణ్యం వస్తుంది, దేముడు మెచ్చుకుంటాడు కూడా. ఇంక స్కూల్లో సంగతి అంటావా? నువ్వు గుండు చేయిన్చుకున్నట్టు ఎవరికీ చెప్పకు అంతే!! ఇంక ఎలా తెలుస్తుంది? ఓకే నా?"

కాస్సేపు బాగా ఆలోచించాడు, నా మాట బాగానే అనిపించింది వాడికి , " సరే అలా అయితే గుండు చేయించుకుంటా కాని మీరు కూడా ఎవరితో చెప్పకూడదు" అని అందరికి ఒక షరతు పెట్టాడు. వచ్చే నవ్వుని బలవంతంగా ఆపుకుంటూ అందరం వోప్పేసుకున్నాం.

తర్వాత క్షవర కళ్యాణం విజయవంతంగా పూర్తయ్యింది వాడికి.

కుర్రాడు ఇప్పుడు అమెరికా పౌరుడు.

నా చిన్ననాటి - జ్ఞాపకాలు

గడిచిన చిన్నతనం ఎంత హాయిగా ఉండేదో? నా చిన్న తనం మా మాతా మహుల ఇంట్లో – రాజమండ్రి లో   గడపడం జరిగింది. అప్పుడు అది ఒక ఉమ్మడి కుటుంబం. మా అమ్మమ్మ గారు, తాత గారూ, తాతగారి చెల్లెలు ఒక ఏభై ఏళ్ళ ఆవిడ (విధవరాలు), మా ఇద్దరు మేన మామలు, తర్వాత వచ్చిన వాళ్ళ భార్యలు, వాళ్ళ పిల్లలు, మా అమ్మగారి చెల్లెలు, పిన్ని గారు, నేను, నా తమ్ముళ్ళు కలిపి మేము ముగ్గురం (మా తల్లి తండ్రులు ఉద్యోగ రీత్యా వేరే వూళ్ళో ఉండేవారు),

ఈ రోజుల్లో పిల్లల్లా కాదులెండి, పొద్దున్నే తెల్లవారుఝామునే లేవడం ...మా బామ్మ గారికి అవసరం పాపం చాలా ఇష్టం అని దేముడి పూజ కోసం పారిజాతం పువ్వులు ఏరి తెచ్చేవాళ్ళం. అంటే ఉండడానికి పారిజాతం చెట్టు మా ఇంట్లోనే ఉండేది, కాని దాని పువ్వులు అన్ని మా ఇంటి గోడ బయటికే పడేవి. అందుకని అన్ని పూలు వాళ్ళు వీళ్ళు తీసుకుపోయేవారు. వాళ్ళు రాకముందే మేము లేచి పొద్దున్నే పువ్వులు ఎరుకోనేయ్యాలి అదీ ప్రాజెక్టు. అలా ప్రతీ రోజు కసితో అత్యుత్సాహంతో లేచే వాళ్ళం. అప్పుడు సమయం తెల్లార గట్ల సుమారుగా నాలుగు నాలుగున్నర. పారిజాతం పువ్వులు, నందివర్ధనం పువ్వులు, మందార పువ్వులు, అన్ని వీధులు తిరిగే వాళ్ళం పువ్వుల కోసం ఎక్కడ దొరికితే అక్కడ కోసేవాళ్ళం.

అలా పువ్వుల పని అవ్వగానే, సైకిల్ వేసుకుని పాల సీసాలు తేవడానికి వెళ్ళే వాళ్ళం. అప్పుడు పాలు గాజు సీసాల్లో వచ్చేవి దాని మీద నాజూకుగా ఉండే ముచ్చిరేకు మూత అతికించి ఉండేది. అ రోజుల్లో పాల సీసాలు చాలా short supply లో ఉండేవి. ఒక్క సీసా కూడా ఎక్కువ దొరికేది కాదు, కార్డుకి ఎన్ని ఉంటె అన్నే వచ్చేవి. డానికి కూడా పెద్ద పెద్ద క్యూ లు . మా ఇంట్లో ప్రతీ రోజూ ఏదో ఒక శుభ కార్యం, పూజ, చుట్టాలు ఏదో ఒక గొడవ. ప్రతీ రోజు ఎన్నో కొన్ని ఎక్కువ కావాల్సి వచ్చేవి. దానికోసం మళ్లి నగర యాత్ర సైకిల్ మీద, ఎక్కడెక్కడికో వెళ్ళి ఎవరు ఎవర్నో పరిచయం చేసుకుని, మాటలు కలిపి, చుట్టరికాలు అల్లి, ఎలాగోలా ఎగష్ట్రా సీసాలు సంపాదించే వాడిని. ఖాళి చేతులతో ఇంటికి ఏనాడు వెనక్కి వచ్చిన పరిస్థితి లేదు.. “రావుగాడికి పని ఇస్తే చేసుకునే వస్తాడు” అని ఒక నమ్మకం జనం లో.

అప్పటికి సమయం పొద్దున్న అయిదున్నర ఆరు. మా ఇంటిపక్కనే, “హిందూ సమాజం” అని కీర్తి శేషులు శ్రీ న్యాపతి సుబ్బారావు పంతులు గారు కట్టించిన ఒక క్లబ్బు ఉండేది. మా ఇంటి గోడ హిందూ సమాజం గోడ ఒకటే అంత పక్క పక్కనే ఉండేవి. అందులో మేము మా తాతగారి ప్రోద్బలంతో Shuttle Badminton court తయారు చేసాము. ఆరు ఘంటలకల్లా...షటిల్ ఆడదానికి మా వాళ్ళంతా  రెడి గా వచ్చేసే వారు.మా తాతగారు ఆ వయస్సులో కూడా (అప్పటికే ఆయన వయస్సు ఒక అరవై ఏళ్ళ దరిదాపుల్లో ఉండేది) చాలా ఉత్సాహంగా మా కంటే దృడంగా ఉండేవారు. మేము ఎప్పుడైనా కాస్త బద్దకించేవాళ్ళం ఏమో కాని, ఆయన మాత్రం ప్రతీ రోజు మా కంటే ముందే రెడి. ఉదయం ఆరు నించి ఎనిమిది దాకా షటిల్ ఆడేవాళ్ళం. చెమటతో తడిసి ముద్దై పోయి ఇంటికి వెళ్ళి ఆవురావురుమని ఏదోకటి తినేసే వాళ్ళం. ఒక్కోసారి చద్ది అన్నం, ఒక్కోసారి వేసంగుల్లో “తరవాణి అన్నం”, మామూలు టిఫిన్లు అలా Five star బ్రతుకులా  ఉండేది.

తిండి అవ్వగానే స్కూలుకి/ కాలేజికి పోవడం, హాయిగా నడుచుకుంటూ/ సైకిల్ తొక్కుకుంటూ రోడ్దమ్మట అటూ ఇటూ సినిమా పోష్టర్లు చూసుకుంటూ ఆడుతూ పాడుతూ స్కూలుకి చేరేవాళ్ళం. సాయంత్రం మళ్లి అయిడుకల్లా...ఫ్రెండ్స్ తో పడి రోడ్లమ్మట పోవడం. ఒక్కోసారి క్రికెట్, ఒక్కోసారి కబడ్డీ, ఒక్కోసారి క్రికెట్ పోటీ మ్యాచ్ లు. మా ఇంటినించి ధవళేశ్వరం కాటన్ స్కూల్ దాకా సైకిల్ తొక్కుకుంటూ పోయే వాళ్ళం క్రికెట్ మ్యాచ్ లకి. ఎండా  లేదు వానా  లేదు అసలు అవి ఉండేవి అన్న స్పృహ కూడా ఉండేది కాదు. రాత్రి ఎనిమిది లోపు ఇంటికి రావడం ఏదో చదువు అయ్యిందనిపించడం, పడుకోడం.

మళ్లి తెల్లారి అదే దినచర్య షురూ. మధ్యలో వచ్చిన ప్రతీ సినిమా చూసేయ్యడం, యే పండగ వచ్చినా వెళ్ళి బట్టలు కొనుక్కోడం, మా ముత్యాలరావు (Elite Tailors) నెత్తి మీద కూర్చుని ఒక్క రోజులో కుట్టించేసుకోడం – వేసేసుకోడం. పండగ అంటే అదీ ఇదీ అని లేదు బాగోదు అని వదిలేసే వాళ్ళం కాని Christmas కి Bakrid కి కూడా కుట్టించేద్దును. అదంతా మా తాతగారి గారం. ఏనాడూ అడిగినది కాదనలేదు ఆయన, నేను మా పిల్లలకి ఇవాళ ఆ జీవితం ఇవ్వలేకపోతున్నా. (వాళ్లకి ఆ జీవితం విలువ తెలియదు కూడా),

శ్రీ బాలా త్రిపురసుందరి సమేత విశ్వేశ్వర స్వామీ దేవాలయం, రాజమండ్రి

ఒక్కోసారి మా బామ్మ గారితో పాటు పొద్దున్నే గోదారి స్నానంకి వెళ్ళే వాళ్ళం. అక్కడినించి శివాలయంకి వెళ్ళడం, అక్కడ మా కుటుంబ బ్రహ్మ గారు “శ్రీ మాచనవఝుల సూర్యనారాయణ మూర్తిగారిని” కలవడం, ఆశీర్వాదం, దక్షిణ ఇత్యాది కార్యక్రమాలు, అక్కడినించి అప్పుడప్పుడు సంతాన వేణుగోపాల స్వామి ఆలయానికి కూడా వెళ్ళేవాడిని. బహుశా ఎంతో మందికి తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. “రాజమండ్రి నగరానికి క్షేత్రపాలకుడు - శ్రీ వేణుగోపాలస్వామి”, ఆయన గుడి కంభం వారి సత్రం, గుండువారి వీధి దగ్గిర ఎక్కడో ఒక సందులో ఉంది. 

క్షేత్ర పాలక - శ్రీ రుక్మిణి సత్యభామ సమేత వేణుగోపాలస్వామి దేవస్థానం 

అలాగే గోదారి గట్టున  ఉన్న మార్కండేయ స్వామీ గుడి కి కూడా వెళ్ళే వాళ్ళం బామ్మ గారితో. మర్కండేయస్వామి గుడిపక్కన, “కాకి వారి భవనం” ఉంది అందులో అప్పుడప్పుడు పురాణ కాలక్షేపం అయ్యేది, అప్పుడు మా బామ్మ గారితో అక్కడికి కూడా వెళ్ళే వాడిని. మా బామ్మగారి వల్ల నాకు అన్ని పురాణాలు, కధలు, ఇతిహాసాలు తెలిసాయి. [మా పిల్లలకి ఏవి తెలియదు, చెపుదాం అన్నా...వినీ తెలుసుకునే ఓపిక వాళ్ళకి లేదు. పోనీ చూపిద్దాం అని ఏదైనా ఒక పాత పౌరాణికం  సినిమా వస్తుంటే చూడమన్నా వాళ్ళకి నచ్చటం లేదు.] It’s damn boring you see!!!

నా చిన్న నాటి నా స్నేహితులు, అందులో చాల మటుక్కు నా తమ్ముళ్ళ ఫ్రెండ్సే నా ఫ్రెండ్స్ ....K L, ఉండవిల్లి, పరమాత్మా, పారుపూడి, హనుమంతు, మా ఇంట్లో ఉన్న పాల సపోట చెట్టు ఎక్కడం, ఆకుపచ్చ సంపంగి చెట్టు నించి పువ్వులు కొయ్యడం, విజయనగరం ఎర్ర సంపంగి చేట్టునించి ఆ పువ్వులు కొయ్యడం, మ పిన్ని గారికి ఆవిడ స్నేహితురాళ్ళకి ఇవ్వడం ఒక దిన చర్య లా ఉండేది. మా పిన్ని గారికి కనకాంబరాలు, సన్న జాజులు  చాలా ఇష్టం.

మిరపకాయ బజ్జీలు 

రాజమండ్రి లో బాగా పాపులర్ అయిన మిరపకాయి బజ్జీలు ప్రతి - రోజు విడిచి రోజు సాయంత్రం తెచ్చేవాడిని మా అత్తయ్యలకి, మా పిన్నిగారికి. విజయ టాకీస్ సెంటర్ లో ఉండేవి బళ్ళు, మిరపకాయి బజ్జిని మధ్యకి కోసి, దానిలోకి సన్నగా తరిగిన ఉల్లిపాయ ముక్కలు, చిటికెడు ఉప్పు-కారం, కాస్త నిమ్మ కాయ రసం పిండి ఇచ్చేవాడు. తినేటప్పుడు ఏమి తెలిసేది కాదు హాయిగా తినేసే వాళ్ళం, అప్పుడప్పుడు తర్వాత వచ్చేది ఇబ్బంది.

శాంతినివాస్ హోటల్ లో పెసరట్టు ఉప్మా...ఆ రోజుల్లో రాజమండ్రి కి ఒక Trade Mark. అప్సర హోటల్ లో టిఫిన్ అంటే ఏదో ఒక స్టార్ హోటల్ కి వెళ్ళినట్టే. తర్వాత గోదారి గట్టు దగ్గిర “పంచవటి హోటల్ వచ్చింది కొన్నేళ్ళకి, ఆ తర్వాత మహాలక్ష్మి హోటల్ వచ్చింది. మా పెద్ద మేనమామగారికి ఒక అలవాటు ఉండేది మమ్మల్ని అందర్ని (ముగ్గురు తమ్ముళ్ళని) ప్రతి శనివారం హోటల్ కి తీసుకువెళ్ళేవారు టిఫిన్ కి. ఆయన పెళ్ళయ్యాకా కూడా అది కంటిన్యు చేసారు ఆ రోజుల్లో అదీ గొప్పతనం. అంటే చాల మందికి  భార్యా పిల్లలు రాగానే వాళ్ళ వాళ్ళ Priorities మారిపోతాయి, కాని మా దిన చర్యలో పెద్దగా మార్పు రాలేదు.

రంభ, ఊర్వశి, మేనక - ధియేటర్ రాజమండ్రి 

ఆ రోజుల్లో రాజమండ్రి లో కట్టిన కొత్త సినిమా ధియేటర్ లు మొదట ఊర్వశి....తర్వాత వచ్చిన మేనక... ఆ తర్వాత వచ్చినా రంభ..యే సినిమా వచ్చినా సరే ముందు మేము అక్కడ ఉండాల్సిందే. ఎన్నో contacts, ఎన్నో influence లు ఎన్నో కష్టాలు ఏది ఏమైనా మొదటి రోజు సినిమా చూసేయ్యడమే. అది ఈ నాటికి అలాగే కొనసాగుతున్నది (చిన్న పిల్లలు నన్ను చూసి నవ్వుకోవచ్చేమో కూడా)

ఎందుకో ఒక్కసారి నా ఊరు నా జ్ఞాపకాలు అలా గుర్తుకు వచ్చి మనసుని కమ్మేసాయి.

మళ్లి ఇంకో సారి ఇంకొన్ని  కబుర్లు చెబుతాను.....తవ్విన కొద్ది ఊరే జ్ఞాపకాలు నా చిన్నతనంలో.

కలకత్తా ప్రయాణం - అప్పల స్వామి పరిచయం

1984 లో రాజమండ్రి నించి - కలకత్తా వెళ్ళడానికి "కోరమాండల్ ఎక్స్ ప్రెస్ " లో కూర్చున్నా, కిటికీ పక్క సీటు (సైడ్ లోయర్), గుండెల్లో ఏదో తెలియని భయం బిక్కు బిక్కు మంటూ ఉంది. దానిక్కారణం నాకు అస్సలు బెంగాలి రాదు, కలకత్తా లో అంతా బెంగాలీయేనట ! చుట్ట పక్కాలు అంతా తెగ భయపెట్టేసారు.

రైలు సామర్ల కోట వచ్చేసరికి ఒకాయన నా ఎదురుగా వచ్చి కూర్చున్నారు. మనవాడు వస్తూనే సుడిగాలిలా వచ్చేసాడు , అంతా హడావిడి, నన్ను ఒక పక్కకి జరిపెసాడు ..సామాను సర్దేసాడు. కాస్త స్థిమిత పడగానే ఇంక మొదలు:

"మీరెక్కడిదాకా నండి?" చెప్పా "కలకత్తా"..."ఆయ్ నేను అక్కడికే అండి, నా పేరు అప్పలసామండి, ఆయ్ మాది ద్వారపూడండి". ఓహో అనుకున్నా."ఇంతకు ముందు ఎప్పుడైనా ఎల్లారా?" "లేదండి ఇదే మొదటిసారి" ఆహాయ్ పర్లే మంచూరే!! ధైర్యం చెప్పాడు నాకు . "మనకి బెంగాలి యావైనా వచ్చేటండీ"? నాకు కొచ్చిను. అబ్బే లేదండి "అస్సలు" రాదు అన్నా. అలా ఏదో చెపుతూ పోతూ ఉన్నారు నేను వింటూ నిద్రలోకి జారుకున్నా..

తెల్లారి కలకత్తా లో దిగాము .

మనోడే నన్ను గుంజుకుని తీసుకు పోయాడు ఒక హోటల్ కి. మేఘ దూత్ – దానిపేరు.

రూములోకి వెళ్ళి కాస్త స్థిమిత పడ్డాకా....రూమ్ సర్విస్ వాడిని పిలిచాడు మన అప్పల సామి. రూం బోయ్ రాగానే మొదలు మనవాడు: “టిఫిన్ ఏముందయ్యా మన దగ్గిర?” (సుద్ద తూ గొ జీ తెలుగులో) కుర్రాడు చెప్పాడు లిస్టు ..ఇడ్లి, వడ, దోస వగైరా ..”సరే మంచి వేడి వేడిగా రెండు ప్లేట్లు పూరీ పట్రా అని” పంపించేసాడు. నేను చాల ఆనంద పడిపోయా, కాస్తంత ఆశ్చర్యపోయా కూడా . కలకత్తాలో తెలుగు వాళ్ళు పని చేసే హోటల్ ఉందే అని, అదే మాట మా అప్పలస్వామి గారితో కూడా అనేసా.

“తెలుగోడా నా మొహమా “ ఆడు శుద్ద బెంగాలి వోడు ఆదికి తెలుగు రాదండి అన్నాడు. “మరి మీరు వాడితో తెలుగులో మాట్లాడేస్తున్నారు?” అన్నా. “ఓహో అదా మనం ఏమన్నాం అండి? ఒరేయ్ మీ దగ్గిర టిఫిను ఏంటి” యే భాషైన టిఫిను టిఫినే కదా? ఆడు పూరీ అన్నాడు , నేను రెండేళ్లు చూపిచ్చి రెండు ప్లేట్ పూరీ అట్టుకు రా అన్నా....అంతే ఆడికి అర్ధం అయ్యిపోయింది..ఎల్లాడు - మీకు నాకు పూరిలట్టుకొచ్చాడు. దీనికి పెద్ద భాష రావాలేటండి? అన్నాడు. అతని లోక జ్ఞానానికి నాకు నోట మాట రాలేదు.

ఇంత చదువు చదివి, ఇన్ని భాషలు వచ్చి నాకు బెంగాలి రాదు అని భయపడుతున్న నాకు గీతోపదేశం లా చెప్పాడు మా అప్పలస్వామి. అతను ‘నిశాని’ అయినా ఎక్కడ తోణుకు బెణుకు లేదు మనిషిలో, వదిలేస్తే ప్రపంచాన్ని చుట్టేసి రాగలడు.